Chính Thức Luật Hóa Nghị Quyết 42: Ngân Hàng Được Quyền Thu Giữ Tài Sản Bảo Đảm Khi Xử Lý Nợ Xấu

Sáng ngày 27/6/2025, với 435/443 đại biểu tán thành, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng (TCTD). Một trong những nội dung nổi bật là việc luật hóa quyền thu giữ tài sản bảo đảm của tổ chức tín dụng – một trong các trụ cột quan trọng để xử lý nợ xấu hiệu quả và minh bạch hơn trong giai đoạn tới.

Tổ chức tín dụng được thu giữ tài sản bảo đảm – nhưng theo hướng dẫn của Chính phủ

Theo nội dung luật vừa được thông qua, các tổ chức tín dụng được trao quyền thu giữ tài sản bảo đảm khi xử lý nợ xấu. Tuy nhiên, việc thu giữ sẽ không được thực hiện tùy ý mà phải tuân theo các điều kiện cụ thể do Chính phủ quy định và hướng dẫn chi tiết trong nghị định sắp tới.

Đây được xem là bước đi quan trọng nhằm chính thức hóa các cơ chế từng được thí điểm theo Nghị quyết 42/2017 – vốn có thời hạn áp dụng giới hạn. Việc luật hóa giúp đảm bảo tính pháp lý cao hơn, đồng thời tạo khung hành lang pháp lý vững chắc để xử lý nhanh và minh bạch các khoản nợ xấu hiện vẫn đang “mắc kẹt” trong hệ thống ngân hàng do vướng về tài sản đảm bảo.

Tài sản bảo đảm phải không có tranh chấp – và phải được niêm yết công khai

Một điểm đáng chú ý là Luật mới quy định chỉ được thu giữ tài sản bảo đảm nếu tài sản đó không nằm trong diện tranh chấp pháp lý hoặc đang được tòa án thụ lý giải quyết. Đây là điều kiện tiên quyết để đảm bảo hoạt động thu giữ không ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan.

Đối với bất động sản – loại tài sản có giá trị lớn và thường liên quan đến nhiều bên, ngân hàng trước khi thu giữ phải niêm yết công khai văn bản thông báo tại trụ sở UBND cấp xã nơi bên bảo đảm cư trú và nơi có tài sản. Với động sản, hình thức niêm yết sẽ được giữ nguyên theo quy định hiện hành.

Đặc biệt, để đảm bảo sự chuẩn bị kỹ càng và đồng bộ, Luật không áp dụng ngay mà sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 15/10/2025, theo đề xuất của Chính phủ. Thời gian từ nay đến thời điểm đó sẽ được dùng để xây dựng và ban hành nghị định hướng dẫn cụ thể.

Tài sản là vật chứng vụ án có thể được hoàn trả để xử lý nợ

Một nội dung rất đáng quan tâm là Luật mới cho phép hoàn trả tài sản bảo đảm là vật chứng trong vụ án hình sự để xử lý nợ xấu, nếu trong hợp đồng bảo đảm đã thỏa thuận rõ ràng về quyền thu giữ của bên nhận bảo đảm. Đây là bước đột phá trong việc gỡ “nút thắt” pháp lý khi nhiều tài sản có giá trị hiện đang bị treo vì là tang vật, nhưng không phục vụ điều tra, gây đình trệ trong xử lý nợ.

Tuy nhiên, đối với tang vật liên quan đến vi phạm hành chính, các nội dung điều chỉnh sẽ được chuyển sang dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Xử lý vi phạm hành chính để xử lý riêng biệt.

Ngân hàng Nhà nước được phép cho vay đặc biệt với lãi suất 0%

Bên cạnh vấn đề tài sản bảo đảm, Luật sửa đổi lần này cũng trao thêm quyền chủ động cho Ngân hàng Nhà nước (NHNN) khi cho phép NHNN được quyết định việc cho vay đặc biệt không tài sản bảo đảm với lãi suất 0%/năm trong một số trường hợp nhất định.

Cụ thể, chính sách này chỉ được áp dụng đối với các tổ chức tín dụng đang gặp khủng hoảng thanh khoản nghiêm trọng, hoặc trong quá trình thực hiện phương án phục hồi, chuyển giao bắt buộc. Mục tiêu là để bảo vệ quyền lợi người gửi tiền và duy trì sự an toàn của hệ thống tài chính quốc gia, thay vì phải trình Thủ tướng Chính phủ như trước đây.

Tạo hành lang pháp lý bền vững cho xử lý nợ xấu

Việc luật hóa các cơ chế trọng yếu trong Nghị quyết 42 được kỳ vọng sẽ giải quyết hàng loạt vướng mắc pháp lý cho ngành ngân hàng, đặc biệt là trong việc xử lý hàng trăm nghìn tỷ đồng nợ xấu đang bị chậm trễ do tài sản bảo đảm bị tranh chấp hoặc thiếu cơ sở pháp lý rõ ràng.

Bên cạnh việc giúp các ngân hàng chủ động và minh bạch hơn trong công tác thu hồi nợ, Luật mới còn mang ý nghĩa lớn trong việc củng cố niềm tin thị trường, bảo vệ lợi ích của người gửi tiền, và quan trọng hơn cả là giảm thiểu rủi ro lan rộng trong hệ thống tài chính – một yêu cầu sống còn trong bối cảnh thị trường còn nhiều bất ổn như hiện nay.